Sutty o Swiecie

Sutty o Swiecie i Ludziach.

W tym dziale znajduja sie sutty nawiazujace do opisu tego co uwazamy za nasz swiat.
Uwidaczniaja one szczegolne dla buddyzmu skupienie na tym co istotne oraz zdolnosc do oceny zjawisk na bazie poglebionej refleksji medytacyjnej.

Poznajemy tutaj Budde jako czlowieka zdolnego do bezkompromisowego wnioskowania, zywotnie zainteresowanego poszukiwaniem prawdy w jej wymiarze praktycznym, a nie metafizycznym. Mozemy zapoznac sie z buddystycznym widzeniem swiata oraz skonfrontowac je z naszym codziennym doswiadczeniem.
Budda starannie unikal spekulacji i metafizycznych dociekan, twierdzac za prowadza one do nikad.
W swoim nauczaniu poslugiwal sie zastana kosmologia, dostosowaujac ja do potrzeb nauczania o cierpieniu oraz sciezce wiodacej do wygasniecia cierpienia. Wskazywal na wlasciwe jego zdaniem, rozumienie powszechnie uzywanych terminow. Na przyklad w wypadku dosc czestego nadinterpretowania karmy jako czynnika istniejacego zewnetrznie, po prostu stwierdza: “to co nazywaja karma - to po prostu wola.”

W czasach Buddy, kosmologia regionu byla mocno osadzona w aryjskim systemie rozumowania, opartym na podziele rzeczywistosci na trzy strefy: ziemska, powietrzna i niebianska. Stad praktycznie wywodza sie wszystkie teorie kosmologiczne buddyzmu. Niemniej, nalezy pamietac, ze Budda zadnej z nich nigdy nie nauczal. Stanowia one plon spekulacji odlegly od buddyzmu czasem o tysiace lat. Budda czesto mowi o niebie czy piekle korzystajac z zastanej kosmologi, ale rownoczesnie redefiniuje te pojecia dla potrzeb nauczania o cierpieniu i drodze wiodacej do jego wygasniecia.
Kosmologia buddyjska widzi kosmos na bardzo szerokim planie, w wielosci bardzo roznorodnych wszechswiatow ktore dynamicznie wspolistnieja, tworza sie i rozpadaja. Wszystkie one sa zamieszkale przez roznorodne, specyficzne dla warunkow danego wszechswiata istoty.

1. Swiat zmyslowy (kamma loka)
Jest najnizszym ze swiatow i rozgrywa sie na jedenastu planach egzystencji. Na najwyzszym planie tego swiata (paranimmita-vasavatti deva) zyje slynny Mara wielokrotnie nazywany Krolem Smierci. Na nieco nizszym (tavatimsa deva) zyje Saka znany z wielu sutt wyznawca buddyzmu. Przypuszcza sie, ze nastepny Budda - bodisatwa Metteya, zyje od pewnego czasu na planie tusita deva kamma loka. My zyjemy na piatym planie (manussa loka), a ponizej naszego planu sa juz tylko plany walki, intensywnego cierpienia, zwierzat i pieklo.

2. Swiat subtelnie materialny (rupa loka)
w ktorym na szesnastu planach egzystencji zyja istoty w stanie niebianskiego szczescia. Na najwyzszych planach tego swiata zradzaja sie swieci Arachaci oraz istoty ktore realizuja bezpowrotnosc do zradzania. W srednich planach zyja rozne istoty w roznym stanie szczescia. Na nizszym planie zyje miedzy innymi Wielki Brahma czyli bog, ktory cieszy sie iluzja bycia wszechmocnym i wszechwiedzacym stworca calego wszechswiata. Okres zycia tutaj mierzy sie milonami lat.

3. Swiat niematerialny (arupa loka)
w ktorym rozroznia sie cztery najwyzsze plany egzystencji. Zamieszkujace je istoty nie maja cial i w konsekwencji sa niezdolne do poznawania Dhammy. Okres zycia w tych planach jest bardzo dlugi i bywa czasem mylony z niesmiertelnoscia.

4. Nibbana czyli nieuwarunkowana wolnosc, wyzwolenie z zaleznosci, bezsmiertelnosc.

Zasadniczo rozne od wszystkich innych religii jest w buddyzmie rozumienie zywych istot.
Buddyzm widzi czujace istoty integralna czescia ekosystemu, wyrosla z niego na bazie zaistnialych dynamicznie warunkow. Czlowiek nie wyroznia sie niczym ponad inne istoty, a jedynie rozpatrywane sa cechy specyficzne dla istot ludzkich. Buddyzm widzi nie tylko czlowieka, ale caly istniejacy kosmos we wzajemnych, dynamicznie zmieniajacych sie i naturalnych relacjach. Zauwaza w tym ukladzie istnienie cierpienia oraz iluzji ktora podtrzymuje nieustanne odtwarzanie tego cierpienia, a takze istoty na tym fakcie pasozytujace (np. Mara deva).

Mowiac o czlowieku, Budda kieruje nasza uwage w strone doswiadczalnych faktow, ukazujac iluzoryczna nature idealow, pojec oraz intelektualnych zalozen i koncepcji. Cierpliwie ukazuje zludzenia ktorym ulegamy i skrupulatnie analizuje te zludzenia oraz warunki ktore prowadza do ich powstawania. Proponuje rowniez praktyke prowadzaca do wyzwolenia sie z tych zludzen, ktora nazywa Osmioaspektowa Sciezka.
Dopiero widzac czlowieka we wlasciwym swietle faktow oraz w jasno okreslonej relacji do srodowiska, buddysci mowia o doswiadczeniu cierpienia i bolu oraz drodze wiodacej do jego wygasniecia.
W obecnych czasach, kiedy scieranie sie roznorodnych koncepcji filozoficznych i punktow widzenia wydaje sie wyznaczac zycie intelektualne, spojrzenie na rzeczywistosc jako dynamicznie zmieniajace sie naturalne warunki nie znajduje zbyt wielu zwolennikow. Cierpiac, czlowiek uwiklal sie w roznorodne konflikty intelektualne, religijne i swiatopogladowe prowadzace do roznych antagonizmow, przemocy i rozlewu krwi.
Budda proponuje w zamian skupienie sie na bezosobowym i pokojowym poznaniu natury doswiadczenia obecnej chwili.